Dầu dừa làm đẹp được không?
Dầu dừa làm đẹp được không?
- by Vũ Thế Thành
Bài “Thần dược dầu dừa” tôi viết đã lâu, vừa post lại tuần trước. Không ngờ nhiều độc giả vẫn còn hoang mang về dầu dừa chữa bá bệnh, thậm chí có người uống ly dầu dừa mỗi ngày. Đó là quyền chọn lựa cá nhân, tôi không có ý định thuyết phục họ. Một bạn đọc phản hồi là do đọc sách “Lợi ích sức khỏe từ dừa” của Bruce Fife, với lời giới thiệu của Bs Conrado Dayrit (Phi Luật Tân).
Ông Fife viết cực đoan, tôi không bàn ở đây. Riêng Bs Dayrit thì khác, bài bản hơn. Nghiên cứu của Dayrit mở đường cho những n/c sau này về MCTs (medium chain triglycerides) và acid lauric là đáng trân trọng (tôi đã đề cập MCTs và acid lauric trong bài trước). Nhưng khi ông đề xướng dùng dầu VCO không ảnh hưởng đến tim mạch, và sau này là VCO giảm tải lượng virus HIV là quá vội vàng. Các n/c của Dayrit chỉ ở quy mô nhỏ, hầu hết là pp quan sát nên thiếu thuyết phục. Bs Dayrit được đánh giá cao trong nước ông (Philippines), nơi có dầu VCO chiếm 40% sản lượng thế giới, nhưng Dayrit không ảnh hưởng nhiều với giới khoa học phương Tây.
Dùng dầu dừa để chữa bệnh chỉ lan truyền ở vài nước Đông Nam Á, nhưng dân Âu Mỹ hầu như không ai để ý dầu dừa trị bá bệnh cả, ngoài dầu dừa làm đẹp. Về làm đẹp thì dầu dừa có một số hiệu quả được khoa học thừa nhận. Bài bên dưới, tôi trả lời một số thắc mắc của bạn đọc về dầu VCO làm đẹp. (Vtt)
--------------------
Dầu dừa làm đẹp được không?
#- Dầu dừa zin là gì?
Dầu dừa zin (VCO – virgin coconut oil), hay còn gọi là dầu dừa nguyên chất. Dầu dừa zin làm từ cùi dừa già, còn tươi, ép thành sữa dừa (còn gọi là nước cốt dừa). Xin nhấn mạnh, làm từ cùi dừa tươi. Sau đó đem tách nước để lấy dầu dừa nguyên chất.
Có nhiều cách tách nước: làm lạnh, quay ly tâm, dùng enzyme, hoặc đun nóng-khuấy. Có hai cách làm sản xuất dầu dừa zin: công nghiệp và thủ công.
#- Dầu dừa zin sản xuất công nghiệp
Ở quy mô công nghiệp, dầu dừa zin làm từ cùi dừa tươi, được đem SẤY khô sơ bộ, có kiểm soát nhiệt độ để vô hiệu hoá các enzyme có hại. Sau đó đem ép NGUỘI lấy dầu.
Vì làm từ cùi dừa tươi, nên dầu dừa zin còn giữ được khá nhiều hương vị tự nhiên của dừa. Cũng vì làm từ cùi dừa tươi, nên năng suất dầu dừa zin không cao, vì tùy mùa thu hoạch, dự trữ, bảo quản phức tạp, nên giá thành cao.
Dầu dừa zin không xử lý qua nhiệt (hoặc có nhưng ít), không dùng hóa chất tẩy màu, tẩy mùi nên các dưỡng chất như thành phần acid béo, chất chống oxid hóa, vitamin E còn khá bộn. Đây chính là lý do mà dầu dừa zin VCO được suy tôn là thần dược, mỹ dược.
#- Dầu dừa zin thủ công làm thế nào?
Cũng làm từ cùi dừa già, tươi, ép lấy sữa dừa, sau đó tách nước bằng cách đun nóng. Đun nóng-khuấy là cách làm thủ công nhất, xưa nay dân gian vẫn làm.
Đun nóng để tách nước là điểm yếu của dầu dừa zin làm thủ công. Vì trong sữa dừa, còn lẫn một số acid béo tự do (không no), khi đun nóng dễ bị oxid hóa, tạo thành các peroxide, các chất gốc aldehyde, ceton,..làm dầu có mùi lạ và tuổi thọ của dầu giảm. Phản ứng làm hư dầu này có sự trợ giúp của các enzyme có sẵn trong sữa dầu.
Dầu dừa zin làm từ các cơ sở sản xuất thủ công trong nước, có chất lượng CHẤP NHẬN ĐƯỢC, nhưng không ổn định, nhất là ở giai đoạn tách nước qua nhiệt khó kiểm soát. Dầu dừa zin không phải là hàng thủ công mỹ nghệ, dựa trên sự tinh xảo hay khéo tay của nghệ nhân. Do đó, chất lượng dầu dừa thủ công không thể bằng dầu VCO sản xuất theo phương pháp công nghiệp được, vì tất cả đều được kiểm soát bằng máy.
#- Dầu dừa tinh luyện có phải là dầu dừa zin không?
Không, khác nhau hoàn toàn. Dầu dừa tinh luyện, hay còn gọi là dầu dừa RBD (Refined -Bleached- Deodorized), nghĩa là lọc tinh chế – làm trắng – khử mùi.
Dầu dừa tinh luyện được ép từ CÙI DỪA KHÔ để dễ tích luỹ và tồn trữ nguyên liệu. Sau đó được tinh luyện, tẩy màu, khử mùi, loại tạp chất, loại acid béo tự do để tăng tuổi thọ của dầu… Cách tinh luyện này cũng tương tự với các loại dầu ăn khác như dầu đậu nành, dầu hướng dương,.. thường dùng để nấu nướng chiên xào. Phương pháp tinh luyện chỉ áp dụng ở quy mô công nghiệp.
Nếu dùng dầu dừa cho mục đích chiên xào, nên dùng dầu dừa tinh luyện, vì vừa rẻ, vừa có điểm bốc khói cao, chiên xào ít thoát độc chất, vừa để được lâu.
#- Tiêu chuẩn dầu dừa zin (VCO)
Dầu dừa zin, nhưng không phải muốn zin thế nào cũng được, mà có tiêu chuẩn hẳn hòi. Tổ Chức Dừa Châu Á Thái Bình Dương (APCC), trong đó Việt Nam là thành viên, gia nhập năm 2004, đã ban hành tiêu chuẩn dầu dừa zin VCO (virgin coconut oil). Theo đó, APCC định nghĩa:
“Dầu dừa VCO được làm từ cùi dừa già (mature) và còn tươi, ép bằng máy móc (mechanical) hoặc bằng các phương tiện thông thường (natural means), có hoặc không sử dụng nhiệt, nhưng không được làm thay đổi (đặc tính của) dầu. Dầu dừa nguyên chất phải thích hợp cho con người sử dụng ở trạng thái tự nhiên (của dầu)”.
Kèm theo đó là các chỉ tiêu về dầu như ẩm độ, thành phần acid béo, chỉ tiêu vi sinh, lượng acid béo tự do (≤ 0,5%), màu sắc (trong như nước), không mùi vị lạ và ôi,…
Như thế, định nghĩa về “zin” của dầu dừa, khác với “zin” của dầu olive, dù cả hai đều dùng chữ “virgin”. Zin của dầu olive, kể cả loại siêu zin (extra virgin) và zin (virgin) đều không được phép dùng đến nhiệt, nhưng dầu dừa zin được châm chước, miễn là đáp ứng định nghĩa trên về dầu dừa VCO, kể cả các chỉ tiêu kỹ thuật.
Vì dầu VCO có đun nóng, nên mới có chuyện ồn ào, dầu dừa nguyên chất ép lạnh. Thực ra, chỉ nóng/ lạnh ở giai đoạn tách nước thôi.
#- Dầu dừa có thể làm đẹp được không?
Được, nhưng làm đẹp kiểu gì? Về công dụng làm đẹp của dầu dừa thì đồn đãi trên mạng vô vàn: trị mụn trứng cá, làm dài lông mi, chống rạn da bụng (bà bầu), làm trắng da, chống nắng,…
Khoa học chưa công nhận dầu dừa trị mụn trứng cá. Dầu dừa có tính kháng khuẩn nhẹ, mà mấy bà lại hay táy máy nặn mụn. Nặn xong rồi lấy dầu dừa thoa lên coi như chống nhiễm trùng, sau đó cho rằng dầu dừa trị mụn. Kết luận như thế không ổn, mà các bác sĩ da liễu cũng chẳng khuyến khích mấy bà ‘tay không nặn mụn’ kiểu này đâu.
Còn dầu dừa làm dài lông mi, chống rạn da bụng, làm trắng da,.. thì khoa học chưa dám nghĩ đến, chưa có nghiên cứu nào về những lợi ích này của dầu dừa, chỉ có giới marketing đi trước khoa học thôi.
Cho đến nay, khoa học ghi nhận hai lợi ích của dầu dừa. Đó là bảo vệ da và bảo vệ tóc:
- Giữ ẩm cho da (đối với những người da khô). Một nghiên cứu mới đây cho thấy, nếu xoa lòng bàn tay với 6-8 giọt dầu dừa loại VCO, rồi để qua đêm thì da sẽ không bị khô do trước đó rửa tay với các dung dịch có chứa cồn. Ngoài ra, trong dầu dừa có khoảng hơn 40% acid lauric. Acid này có thể chống khuẩn, virus, nấm ở mức độ nhẹ. Dầu dừa chống khuẩn nhẹ, nhưng không đủ để bảo vệ mấy bà “tay không nặn mụn” đâu. Dầu dừa giữ ẩm, chống nấm, nên làm giảm phần nào sự khó chịu gây ra do bệnh viêm da dị ứng (atopic dermatitis), nhưng không thể trị được bệnh chàm (eczema) như lời đồn trên mạng.
- Dầu dừa bảo vệ tóc khi chải, trước và sau khi gội (dưỡng tóc) khỏi bị gãy. Điều này là do acid lauric của dầu dừa có ái lực mạnh với protein của tóc (tóc là các sợi protein hóa sừng). Acid lauric có ái lực mạnh, nghĩa là nó rất thích protein của tóc, nên ngấm thẳng vào lõi tóc, phủ một lớp ngoài bảo vệ, không để nước ngấm vào và làm giảm mức trương nở tóc, nhờ đó tóc mượt và ít hư hại. Đặc điểm này dầu dừa hơn hẳn dầu khoáng (mineral oil) và dầu hướng dương.
#- Làm đẹp phải làm từ dầu dừa zin, có đúng không?
Các nghiên cứu về dầu dừa trong lĩnh vực làm đẹp đều làm với loại dầu zin, hay còn gọi là dầu VCO (Virgin coconut oil), chứ không phải dầu dừa tinh luyện. Có giải thích cho rằng, đó là do các chất chống oxid hoá trong dầu dừa zin nhiều hơn dầu dừa tinh luyện. Điều này có thể đúng, nhưng tôi không chắc vai trò chất chống oxid hóa trong làm đẹp với số lượng “nhiều hơn” giữa hai loại dầu.
#- Dầu dừa zin thủ công dùng làm đẹp được không?
Chất lượng dầu zin thủ công có thể chấp nhận được, nhưng không ổn định, mỗi nơi làm mỗi kiểu, không có kiểm định thành phẩm theo tiêu chuẩn dầu VCO, nên cũng khó nói.
Vài cơ sở sản xuất “dầu dừa zin nhà làm”, làm clip quay phim quảng cáo mát trời trên mạng xã hội, nào đúng là dầu nguyên chất, màu vàng nhạt, thơm ngát,..uống vào là trắng răng, thơm miệng (?). Đun sữa dừa sôi sùng sục cả mấy tiếng đồng hồ tới độ bốc khói, không “nể nang” gì tới acid béo tự do, mà tỉnh bơ giới thiệu dầu dừa tuổi thọ 2 năm. Tuổi thọ kiểu này chỉ có cách pha thêm dầu dừa tinh luyện.
Không thể xác định chất lượng dầu dừa nguyên chất bằng mắt thường, qua màu sắc, ngửi hay nếm. Mấy bà xài ít, thì mua dừa già (nhưng phải còn tươi) về làm dầu dừa luôn tại nhà cho rồi. Coi như giải trí cuối tuần, nhưng nhớ thường xuyên khuấy đều sữa dừa và để lửa nhỏ.
Vũ Thế Thành
