Ngộ độc thực phẩm học đường – Cần kiểm soát vài điểm
Quy định attp VN khó nhất trên thế giới, tôi nghĩ như thế. Chúng ta chỉ biết dịch, dịch, và dịch không đầy đủ quy định từ Codex. Trong khi, món ăn các nước khác nhau, tên gọi khác nhau. Và điều quan trọng hơn hết, không nghĩ đến điều kiện thực tế của DN trong nước. Quy định attp khó khăn, nhưng đầy “linh động”, giải thích tùy hứng của cơ quan chức năng.
Bài “Ngộ độc thực phẩm học đường” tôi viết theo “đặt hàng” của tờ TTCT, nhân dịp khai giảng năm học mới, đầu tháng 9 vừa qua. Khi viết, tôi không để những quy định lặt vặt của attp chi phối. Vấn đề là làm thế nào để giảm số lượng ngộ độc trong thời gian ngắn, rồi từ từ các DN cải tiến dần, nâng cấp cơ sở hạ tầng, theo sát quy đinh sau.
Rất tiếc, từ đầu tháng 9 đến nay đã có vài vụ ngộ độc thực phẩm học đường, nhất là ở các vùng xa. Mọi cấp đều cần thành tích. (Vtt)
-------------------
Ngộ độc thực phẩm học đường – Cần kiểm soát vài điểm
- by Vũ Thế Thành
Quy định về an toàn thực phẩm trong trường học nhấn mạnh về cơ sở hạ tầng: nhà bếp, môi trường, trang thiết bị, các thủ tục ra vào, lưu mẫu, nguồn nước, nguồn gốc thịt cá rau quả,… Dĩ nhiên đó là điều cần thiết giúp hạn chế rủi ro gây độc thực phẩm, kể cả ngộ độc mạn tính do nhiễm thuốc trừ sâu, kim loại nặng, nhưng trước tiên phải nhấn mạnh những điểm thiết yếu.
#- Ngộ độc cấp tính
Ở học đường thường là ngộ độc tập thể, xảy ra ngay sau khi ăn mà báo chí thường xuyên đưa tin. Quy định có nói đến, nhưng không nhấn mạnh đến quy trình chế biến, và cách bảo quản rất đặc thù của các bếp ăn tập thể, dẫn đến ngộ độc hàng loạt ở các trường học. Thực tế ngộ độc cấp tính, chỉ xoay quanh vài ba loại vi khuẩn. Làm thế nào để kiểm soát những rủi ro đó? Đâu là điểm kiểm soát tới hạn (Critical Control Point -CCP), tương tự như hệ thống quản lý HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point)? Chỉ cần tập trung kiểm soát các điểm CCP, thay vì kiểm soát tràn lan, thì rủi ro ngộ độc sẽ giảm.
Đối tượng bị ngộ độc thực phẩm trường học là các học sinh tiểu học, được FDA (Mỹ) xếp vào nhóm rủi ro do hệ miễn nhiễm còn non nớt. Đặc điểm chung của bếp ăn tập thể là những món ăn thường nấu nướng vào tối hôm trước, để qua đêm. Hôm sau, trước khi phục vụ thì hâm nóng lại. Bảo quản qua đêm chính là điểm tới hạn (CCP), cần kiểm soát chặt chẽ.
Có nhiều nhóm vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm , nhưng có 3 loại thường gây ngộ độc tại học đường:
1– Ngộ độc tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus):
Loại này không gây bệnh, mà lại tiết ra độc tố gây nhiễm độc. Tụ cầu vàng có mặt khắp nơi, tai mũi họng, móng tay, móng chân người cũng đầy tụ cầu, nên thực phẩm rất dễ nhiễm loại khuẩn này.
Nồi súp hầm nấu xong, nếu không bảo quản đúng cách, sẽ nhiễm tụ cầu vàng, sanh sôi nảy nở trong đêm và tiết ra độc tố ruột (enterotoxin). Hôm sau hâm nóng, kể cả đun sôi, giết được tụ cầu, nhưng không phân hủy được độc tố. Độc tố này, dù có tên gọi là độc tố ruột, nhưng khỏi cần vào tới ruột, đã tác động trực tiếp ngay lên niêm mạc dạ dày, rồi vào ruột, gây nôn ói, đau bụng, tiêu chảy. Triệu chứng khởi phát rất nhanh sau ăn, khi các em chưa kịp rời trường học (trong vòng 1-6 giờ). Ngộ độc tụ cầu vàng thường tự khỏi trong 1-2 ngày, chưa thấy ghi nhận tử vong.
2– Ngộ độc do khuẩn Bacillus cereus:
Cơ chế gây ngộ độc của B.cereus gần giống như tụ cầu vàng, chỉ khác là ở dạng bào tử (rất bền với nhiệt). Bào tử này thường xuất hiện trong thực phẩm tinh bột như cơm. Nấu từ hôm trước, để qua đêm, không bảo quản tốt. Bào tử nảy mầm tạo vi khuẩn, rồi sanh độc tố (cereulide). Độc tố này bền nhiệt. Hôm sau hâm nóng cơm lại, không hủy được độc tố. Ngộ độc B.cereus xảy ra rất nhanh, khoảng 30 phút đến 3 giờ sau ăn. Triệu chứng chỉ có nôn ói, cùng lắm là đau bụng, chứ hầu như không gây tiêu chảy. Ngộ độc này nhẹ, đa số tự khỏi trong ngày, hoặc qua hôm sau.
Nấu cơm đâu có tốn nhiều thời gian như hầm xương, nấu nhừ thịt, nên không cần thiết phải nấu cơm từ hôm trước, để qua đêm, rồi hôm sau hâm lại để bị rủi ro ngộ độc B. cereus. Nên nhớ, hệ miễn dịch của các em còn non, đề kháng yếu, đừng cho các em ăn cơm nguội hâm lại.
Một dạng ngộ độc khác của B.cereus, đó là bào tử trong thực phẩm chui được vào tới ruột. Môi trường ruột không có tính acid, nên bào tử mới nảy mầm thành vi khuẩn rồi sanh độc tố ruột (enterotoxin), gây không chỉ buồn nôn, mà chủ yếu là gây đau bụng và tiêu chảy. Đi lòng vòng như vậy nên trường hợp tiêu chảy cần tới trên 6 tiếng sau khi ăn, triệu chứng mới xảy ra. Ngộ độc dạng này thường tự khỏi, nhưng cũng phải mất vài ngày, chứ không phục hồi nhanh như trường hợp B. cerius trong hâm nóng cơm nguội.
Ngộ độc B.cereus kiểu tiêu chảy ít gặp ở cơm gạo, mà thường có trong thịt, sữa, rau, nước sốt, … Nguyên nhân cũng là do bảo quản không đúng cách.
3- Ngộ độc Salmonella
Không phải cứ ăn uống thực phẩm bị nhiễm Salmonella là bị ngộ độc thực phẩm. Thức ăn phải nhiễm một lượng Salmonella đủ lớn, để khi vào dạ dày, một số thoát được sự tàn sát của dịch vị, xuống tới ruột non, mới phá hủy lớp niêm mạc ruột, gây viêm.
Như vậy, ngộ độc Salmonella không phải là do độc tố như tụ cầu vàng và B.cereus, mà là do nhiễm trùng ruột thật sự, vi khuẩn xâm nhập vào niêm mạc, và kích thích gây viêm. Triệu chứng khởi phát muộn, ít nhất cũng 12 tiếng tới 72 giờ sau khi ăn, gồm đủ món: sốt, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy. Ngộ độc do Salmonella thường tự khỏi sau 4-7 ngày. Trường hợp nặng, lan tỏa toàn thân, nhức đầu, nhức cơ, mệt mỏi, nhiễm trùng huyết và có thể gây tử vong, kể cả ở người lớn, huống chi với trẻ em, người già.
Nghe dữ dằn, nhưng ngộ độc ở học đường do Salmonella lại rất ít xảy ra. Vì sao? Vì khuẩn Salmonella rất dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ. Đun nóng ở 75 độ chừng vài phút là diệt được Salmonella. Phục vụ thức ăn học đường lúc nào lại chẳng nóng sốt cho đẹp mắt, nên rất ít khi xảy ngộ độc Salmonella.
Nhưng tại sao, vài vụ ngộ độc học đường, xét nghiệm mẫu thức ăn lại có Salmonella? Đó là do nhiễm chéo khi bày biện đồ ăn ra bàn, từ thực phẩm tươi như rau quả, hay từ những quả trứng mang đến trường trường chiên tại chỗ. Số lượng Salmonella trong trường hợp này chưa phải triển đủ lớn để gây ngộ độc. Nếu ngộ độc học đường thực sự do Salmonella, thì không có chuyện các em nhập viện hôm trước, hôm sau về. Số tử vong sẽ không nhỏ đâu.
Vấn đề các điểm tới hạn (CCP) cần kiểm soát thật chặt thì sẽ hạn chế được rủi ro ngộ độc học đường. Kiểm soát tràn lan đủ mọi tiêu chí như quy định cũng được, nhưng phải kiểm soát thật chặt CCP. Có huấn luyện cho nhân viên nấu ăn, cũng phải nhấn mạnh những điểm CCP.
#- Ngộ độc mạn tính
Đây là ngộ độc không thấy ngay trước mắt, mà về lâu dài mới phát ra, nhưng sẽ là gánh nặng cho bệnh nhân và xã hội. Do đó cũng cần phải kiểm soát như một chiến lược lâu dài về sức khỏe cộng đồng cho những thế hệ sau này. Với ngộ độc mạn tính thì các nhà cung cấp thức ăn khó lòng chủ động vì tùy thuộc nguồn cung cấp, chẳng hạn nước sinh hoạt tùy thuộc thủy cục, thịt thà tùy thuộc trại nuôi,…Trong góp ý này, tôi nêu ra hai vấn đề chính là ngộ độc kim loại và phụ gia thực phẩm.
#- Kim loại nặng.
Arsenic, chất này có trong đất, nước ngầm, sông suối, kể cả nước giếng khoan. Việt Nam là nước nông nghiệp, nông sản các loại đều ít nhiều có nhiễm kim loại nặng, nhưng thường dưới ngưỡng cho phép khá xa, ngoại trừ một số vùng mà chính quyền có cảnh báo như một vài khu vực ngoại thành Hà Nội, Thái Bình, Bắc Cạn, Bắc Giang, Đà Nẵng. Đồng bằng sông mekong cũng có, nhưng ít hơn.
Chì, nông sản thường nhiễm chì ở vùng gần các khu công nghiệp, khai thác khoáng sản, làng nghề tái chế kim loại, bình ắc quy,.. Những khu vực ô nhiễm này, thường là chính quyền sẽ cảnh báo.
Một nguồn nhiễm chì khác là từ lớp men của đồ gốm sứ. Đồ gốm sứ tráng men, nung ở ở nhiệt độ từ 1.000- 1.200 độ C. Sau đó phủ trang trí hoa văn, hình ảnh bằng một lớp men màu mè, nung lại lần thứ hai ở nhiệt độ thấp hơn, khoảng 600-700 độ. Lớp men trang trí màu mè này có chứa chì để hạ thấp nhiệt độ nung, đó là chưa kể bản chất của oxid tạo màu. Tốt nhất, chén bát tô đĩa dùng trong học đường nên dùng đồ gốm đồ sành có men màu trắng, không màu mè gì cả.
Các kim loại nặng khác như Cadmium, thủy ngân,..thường có trong hải sản đánh bắt. Nhà cung cấp thực phẩm nên xin copy giấy phân tích lô hàng từ nơi bán.
#- Phụ gia thực phẩm và góc độ dinh dưỡng học đường
Phụ gia thực phẩm trong danh mục cho phép sử dụng, thật khó lòng nói hạn chế thứ nào nơi đây, vì là thành phần làm nên thực phẩm bắt mắt ngon miệng, và đã có nhiều nghiên cứu, cân nhắc trước khi cho phép sử dụng. Tôi dẫn ra đây quy định liên bang của Hoa Kỳ, cấm không sử dụng những phụ gia sau liên quan đến an toàn trong thực phẩm học đường:
- Các chất bảo quản BHT, BHA, sodium benzoate; propyl gallate; titanium dioxide.
- Các loại phẩm màu tổng hợp như Red 3, Red 40, Yellow 5, Yellow 6, Green 3, Blue 1, Blue 2; azodicarbonamide,…
- Chất béo Trans fat tuyệt đối cấm, phải ở mức 0. Trans fat tuy không phải là phụ gia, nhưng có lẫn trong một số đồ ăn như fast food (gà rán, khoai tây chiên…), bánh snack, đồ ăn có shortening, margarine,…
- Còn liên quan đến dinh dưỡng, thì giảm đường, giảm natri (muối, bột ngọt) trong mỗi khẩu phần ăn, có quy định cụ thể. Việt Nam có thể tham khảo để tính toán khẩu phần theo thể trạng học sinh trong nước.
Đó là quy định của liên bang, còn tiểu bang có thể hạn chế thêm những thứ khác, như có tiểu bang cấm dùng nước ngọt có gas, đồ ăn có đường cao fructose…
#- Kết
Quy định về thực phẩm học đường là điều cần thiết, nhưng phải vừa tầm tay những nhà cung cấp thực phẩm, nhất là về cơ sở hạ tầng để các nhà cung cấp quy mô nhỏ có thể tuân thủ được. Chứ không phải đưa yêu cầu thật cao như các nước tiên tiến, thì rốt cuộc chỉ đi kiểm tra rồi phạt, thay vì giúp đỡ để họ tuân thủ. Nhắc nhở các nhà chế biến về độ chính xác của các thiết bị đo lường (phải chuẩn lại định kỳ). Và sau cùng, kiểm soát thật gắt các điểm CCP.
Vũ Thế Thành
Bài “Ngộ độc thực phẩm học đường” tôi viết theo “đặt hàng” của tờ TTCT, nhân dịp khai giảng năm học mới, đầu tháng 9 vừa qua. Khi viết, tôi không để những quy định lặt vặt của attp chi phối. Vấn đề là làm thế nào để giảm số lượng ngộ độc trong thời gian ngắn, rồi từ từ các DN cải tiến dần, nâng cấp cơ sở hạ tầng, theo sát quy đinh sau.
Rất tiếc, từ đầu tháng 9 đến nay đã có vài vụ ngộ độc thực phẩm học đường, nhất là ở các vùng xa. Mọi cấp đều cần thành tích. (Vtt)
-------------------
Ngộ độc thực phẩm học đường – Cần kiểm soát vài điểm
- by Vũ Thế Thành
Quy định về an toàn thực phẩm trong trường học nhấn mạnh về cơ sở hạ tầng: nhà bếp, môi trường, trang thiết bị, các thủ tục ra vào, lưu mẫu, nguồn nước, nguồn gốc thịt cá rau quả,… Dĩ nhiên đó là điều cần thiết giúp hạn chế rủi ro gây độc thực phẩm, kể cả ngộ độc mạn tính do nhiễm thuốc trừ sâu, kim loại nặng, nhưng trước tiên phải nhấn mạnh những điểm thiết yếu.
#- Ngộ độc cấp tính
Ở học đường thường là ngộ độc tập thể, xảy ra ngay sau khi ăn mà báo chí thường xuyên đưa tin. Quy định có nói đến, nhưng không nhấn mạnh đến quy trình chế biến, và cách bảo quản rất đặc thù của các bếp ăn tập thể, dẫn đến ngộ độc hàng loạt ở các trường học. Thực tế ngộ độc cấp tính, chỉ xoay quanh vài ba loại vi khuẩn. Làm thế nào để kiểm soát những rủi ro đó? Đâu là điểm kiểm soát tới hạn (Critical Control Point -CCP), tương tự như hệ thống quản lý HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point)? Chỉ cần tập trung kiểm soát các điểm CCP, thay vì kiểm soát tràn lan, thì rủi ro ngộ độc sẽ giảm.
Đối tượng bị ngộ độc thực phẩm trường học là các học sinh tiểu học, được FDA (Mỹ) xếp vào nhóm rủi ro do hệ miễn nhiễm còn non nớt. Đặc điểm chung của bếp ăn tập thể là những món ăn thường nấu nướng vào tối hôm trước, để qua đêm. Hôm sau, trước khi phục vụ thì hâm nóng lại. Bảo quản qua đêm chính là điểm tới hạn (CCP), cần kiểm soát chặt chẽ.
Có nhiều nhóm vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm , nhưng có 3 loại thường gây ngộ độc tại học đường:
1– Ngộ độc tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus):
Loại này không gây bệnh, mà lại tiết ra độc tố gây nhiễm độc. Tụ cầu vàng có mặt khắp nơi, tai mũi họng, móng tay, móng chân người cũng đầy tụ cầu, nên thực phẩm rất dễ nhiễm loại khuẩn này.
Nồi súp hầm nấu xong, nếu không bảo quản đúng cách, sẽ nhiễm tụ cầu vàng, sanh sôi nảy nở trong đêm và tiết ra độc tố ruột (enterotoxin). Hôm sau hâm nóng, kể cả đun sôi, giết được tụ cầu, nhưng không phân hủy được độc tố. Độc tố này, dù có tên gọi là độc tố ruột, nhưng khỏi cần vào tới ruột, đã tác động trực tiếp ngay lên niêm mạc dạ dày, rồi vào ruột, gây nôn ói, đau bụng, tiêu chảy. Triệu chứng khởi phát rất nhanh sau ăn, khi các em chưa kịp rời trường học (trong vòng 1-6 giờ). Ngộ độc tụ cầu vàng thường tự khỏi trong 1-2 ngày, chưa thấy ghi nhận tử vong.
2– Ngộ độc do khuẩn Bacillus cereus:
Cơ chế gây ngộ độc của B.cereus gần giống như tụ cầu vàng, chỉ khác là ở dạng bào tử (rất bền với nhiệt). Bào tử này thường xuất hiện trong thực phẩm tinh bột như cơm. Nấu từ hôm trước, để qua đêm, không bảo quản tốt. Bào tử nảy mầm tạo vi khuẩn, rồi sanh độc tố (cereulide). Độc tố này bền nhiệt. Hôm sau hâm nóng cơm lại, không hủy được độc tố. Ngộ độc B.cereus xảy ra rất nhanh, khoảng 30 phút đến 3 giờ sau ăn. Triệu chứng chỉ có nôn ói, cùng lắm là đau bụng, chứ hầu như không gây tiêu chảy. Ngộ độc này nhẹ, đa số tự khỏi trong ngày, hoặc qua hôm sau.
Nấu cơm đâu có tốn nhiều thời gian như hầm xương, nấu nhừ thịt, nên không cần thiết phải nấu cơm từ hôm trước, để qua đêm, rồi hôm sau hâm lại để bị rủi ro ngộ độc B. cereus. Nên nhớ, hệ miễn dịch của các em còn non, đề kháng yếu, đừng cho các em ăn cơm nguội hâm lại.
Một dạng ngộ độc khác của B.cereus, đó là bào tử trong thực phẩm chui được vào tới ruột. Môi trường ruột không có tính acid, nên bào tử mới nảy mầm thành vi khuẩn rồi sanh độc tố ruột (enterotoxin), gây không chỉ buồn nôn, mà chủ yếu là gây đau bụng và tiêu chảy. Đi lòng vòng như vậy nên trường hợp tiêu chảy cần tới trên 6 tiếng sau khi ăn, triệu chứng mới xảy ra. Ngộ độc dạng này thường tự khỏi, nhưng cũng phải mất vài ngày, chứ không phục hồi nhanh như trường hợp B. cerius trong hâm nóng cơm nguội.
Ngộ độc B.cereus kiểu tiêu chảy ít gặp ở cơm gạo, mà thường có trong thịt, sữa, rau, nước sốt, … Nguyên nhân cũng là do bảo quản không đúng cách.
3- Ngộ độc Salmonella
Không phải cứ ăn uống thực phẩm bị nhiễm Salmonella là bị ngộ độc thực phẩm. Thức ăn phải nhiễm một lượng Salmonella đủ lớn, để khi vào dạ dày, một số thoát được sự tàn sát của dịch vị, xuống tới ruột non, mới phá hủy lớp niêm mạc ruột, gây viêm.
Như vậy, ngộ độc Salmonella không phải là do độc tố như tụ cầu vàng và B.cereus, mà là do nhiễm trùng ruột thật sự, vi khuẩn xâm nhập vào niêm mạc, và kích thích gây viêm. Triệu chứng khởi phát muộn, ít nhất cũng 12 tiếng tới 72 giờ sau khi ăn, gồm đủ món: sốt, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy. Ngộ độc do Salmonella thường tự khỏi sau 4-7 ngày. Trường hợp nặng, lan tỏa toàn thân, nhức đầu, nhức cơ, mệt mỏi, nhiễm trùng huyết và có thể gây tử vong, kể cả ở người lớn, huống chi với trẻ em, người già.
Nghe dữ dằn, nhưng ngộ độc ở học đường do Salmonella lại rất ít xảy ra. Vì sao? Vì khuẩn Salmonella rất dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ. Đun nóng ở 75 độ chừng vài phút là diệt được Salmonella. Phục vụ thức ăn học đường lúc nào lại chẳng nóng sốt cho đẹp mắt, nên rất ít khi xảy ngộ độc Salmonella.
Nhưng tại sao, vài vụ ngộ độc học đường, xét nghiệm mẫu thức ăn lại có Salmonella? Đó là do nhiễm chéo khi bày biện đồ ăn ra bàn, từ thực phẩm tươi như rau quả, hay từ những quả trứng mang đến trường trường chiên tại chỗ. Số lượng Salmonella trong trường hợp này chưa phải triển đủ lớn để gây ngộ độc. Nếu ngộ độc học đường thực sự do Salmonella, thì không có chuyện các em nhập viện hôm trước, hôm sau về. Số tử vong sẽ không nhỏ đâu.
Vấn đề các điểm tới hạn (CCP) cần kiểm soát thật chặt thì sẽ hạn chế được rủi ro ngộ độc học đường. Kiểm soát tràn lan đủ mọi tiêu chí như quy định cũng được, nhưng phải kiểm soát thật chặt CCP. Có huấn luyện cho nhân viên nấu ăn, cũng phải nhấn mạnh những điểm CCP.
#- Ngộ độc mạn tính
Đây là ngộ độc không thấy ngay trước mắt, mà về lâu dài mới phát ra, nhưng sẽ là gánh nặng cho bệnh nhân và xã hội. Do đó cũng cần phải kiểm soát như một chiến lược lâu dài về sức khỏe cộng đồng cho những thế hệ sau này. Với ngộ độc mạn tính thì các nhà cung cấp thức ăn khó lòng chủ động vì tùy thuộc nguồn cung cấp, chẳng hạn nước sinh hoạt tùy thuộc thủy cục, thịt thà tùy thuộc trại nuôi,…Trong góp ý này, tôi nêu ra hai vấn đề chính là ngộ độc kim loại và phụ gia thực phẩm.
#- Kim loại nặng.
Arsenic, chất này có trong đất, nước ngầm, sông suối, kể cả nước giếng khoan. Việt Nam là nước nông nghiệp, nông sản các loại đều ít nhiều có nhiễm kim loại nặng, nhưng thường dưới ngưỡng cho phép khá xa, ngoại trừ một số vùng mà chính quyền có cảnh báo như một vài khu vực ngoại thành Hà Nội, Thái Bình, Bắc Cạn, Bắc Giang, Đà Nẵng. Đồng bằng sông mekong cũng có, nhưng ít hơn.
Chì, nông sản thường nhiễm chì ở vùng gần các khu công nghiệp, khai thác khoáng sản, làng nghề tái chế kim loại, bình ắc quy,.. Những khu vực ô nhiễm này, thường là chính quyền sẽ cảnh báo.
Một nguồn nhiễm chì khác là từ lớp men của đồ gốm sứ. Đồ gốm sứ tráng men, nung ở ở nhiệt độ từ 1.000- 1.200 độ C. Sau đó phủ trang trí hoa văn, hình ảnh bằng một lớp men màu mè, nung lại lần thứ hai ở nhiệt độ thấp hơn, khoảng 600-700 độ. Lớp men trang trí màu mè này có chứa chì để hạ thấp nhiệt độ nung, đó là chưa kể bản chất của oxid tạo màu. Tốt nhất, chén bát tô đĩa dùng trong học đường nên dùng đồ gốm đồ sành có men màu trắng, không màu mè gì cả.
Các kim loại nặng khác như Cadmium, thủy ngân,..thường có trong hải sản đánh bắt. Nhà cung cấp thực phẩm nên xin copy giấy phân tích lô hàng từ nơi bán.
#- Phụ gia thực phẩm và góc độ dinh dưỡng học đường
Phụ gia thực phẩm trong danh mục cho phép sử dụng, thật khó lòng nói hạn chế thứ nào nơi đây, vì là thành phần làm nên thực phẩm bắt mắt ngon miệng, và đã có nhiều nghiên cứu, cân nhắc trước khi cho phép sử dụng. Tôi dẫn ra đây quy định liên bang của Hoa Kỳ, cấm không sử dụng những phụ gia sau liên quan đến an toàn trong thực phẩm học đường:
- Các chất bảo quản BHT, BHA, sodium benzoate; propyl gallate; titanium dioxide.
- Các loại phẩm màu tổng hợp như Red 3, Red 40, Yellow 5, Yellow 6, Green 3, Blue 1, Blue 2; azodicarbonamide,…
- Chất béo Trans fat tuyệt đối cấm, phải ở mức 0. Trans fat tuy không phải là phụ gia, nhưng có lẫn trong một số đồ ăn như fast food (gà rán, khoai tây chiên…), bánh snack, đồ ăn có shortening, margarine,…
- Còn liên quan đến dinh dưỡng, thì giảm đường, giảm natri (muối, bột ngọt) trong mỗi khẩu phần ăn, có quy định cụ thể. Việt Nam có thể tham khảo để tính toán khẩu phần theo thể trạng học sinh trong nước.
Đó là quy định của liên bang, còn tiểu bang có thể hạn chế thêm những thứ khác, như có tiểu bang cấm dùng nước ngọt có gas, đồ ăn có đường cao fructose…
#- Kết
Quy định về thực phẩm học đường là điều cần thiết, nhưng phải vừa tầm tay những nhà cung cấp thực phẩm, nhất là về cơ sở hạ tầng để các nhà cung cấp quy mô nhỏ có thể tuân thủ được. Chứ không phải đưa yêu cầu thật cao như các nước tiên tiến, thì rốt cuộc chỉ đi kiểm tra rồi phạt, thay vì giúp đỡ để họ tuân thủ. Nhắc nhở các nhà chế biến về độ chính xác của các thiết bị đo lường (phải chuẩn lại định kỳ). Và sau cùng, kiểm soát thật gắt các điểm CCP.
Vũ Thế Thành
